Van vrijdag 8 tot zondag 10 april hebben 21 leden van de Berlijngroep-Emmen de gemeente Baumschulenweg in Oost Berlijn bezocht. Gezellig als groep per trein van Meppen naar het Ostbahnhof in Berlijn waar Berlijnse vrienden ons na een hartelijke begroeting begeleidden naar onze gastgezinnen.

Op zaterdagmorgen kwamen we in het Pfarrhaus bij elkaar rond het thema oecumene en gemeentevorming: hoe zijn wij en andere kerken in Berlijn en Emmen daarmee bezig en hoe zien wij de toekomst van de kerk. Om te beginnen werd er met aandacht geluisterd naar een interessante analyse van het wezen van gemeenschapsvorming door de plaatselijke predikant Reinhard Kähler. Hij stelde dat de kerk ook in Duitsland veel van haar aanzien heeft verloren. Oude sociale verbanden functioneren niet meer en dat merk je ook in de kerk. De mensen komen bijeen op basis van persoonlijke overtuiging en keuzes. Ze zijn vaak wel bereid een gezamenlijke zoektocht te beginnen naar geloofsverdieping. Maar dat spreekt niet van zelf: de muziek speelt een belangrijke rol en menskracht is nodig om kerkelijke evenementen te organiseren en ook ruimte voor sociale actie en zingevingvragen. Als dat alles wordt meegenomen, kan de bijna 110-jarige Baumschulenwegkerk mogelijk tot grotere bloei komen. Uit Emmen gaf Hans ten Cate een overzicht van de veelheid kerken die uit de Reformatie zijn voortgekomen, waarvan vele ook in Emmen actief. Hij vestigde ook de aandacht op kerken die ooit heel klein begonnen zijn, zoals de Vrije Baptisten en nu veel aantrekkingskracht hebben. Hoe deze groei te verklaren? Valt er misschien ook te leren van hun bezig zijn met gemeenteopbouw en liturgie als uitdrukking van een vitale geloofsbeleving? Rest nog te vermelden dat we extra genoten hebben van het zaterdagmiddag uitje in een zonnig Berlijn met een bezoek aan de beroemde Berliner Dom, de imposante protestantse kerk uit het begin van de vorige eeuw. Keizers en bouwmeesters was niets te veel om van deze kerk een toonbeeld van protestantse glorie te maken. In 1944 zwaar beschadigd door een fosforbombrand gevolgd door instorting van de koepel, werd al in de DDR tijd begonnen deze dom in oude luister te herstellen. Na de kerkdienst op zondag, gevolgd door een gezellige koffie en lunch, namen we met weemoed afscheid van onze Berlijnse vrienden. Wij verwachten hen graag volgend voorjaar voor een tegenbezoek aan Emmen.

Jaap en Zwaantje van Slageren-Sassen

Met een groep van ca 30 mensen zijn wij eind september bij elkaar geweest in Bad Gandersheim. Het onderwerp voor dit weekend stond in het teken van: Het asielvraagstuk en de asielpraktijk in Duitsland en in Nederland. Hier is uitgebreid over gediscussieerd en er is besloten om als neerslag van onze discussies een brief te versturen aan de bondskanselier van Duitsland en de minister-president van Nederland. Een kopie van de brief kunt u hierbij lezen.

Het verloop van het verdere weekend was plezierig. Er werd een museum bezocht in een naburig Klooster, Kloster Brunshausen, waar interessante zaken betreffende de ontstaansgeschiedenis van de stad en het klooster, met ook een verwijzing naar de recente geschiedenis, 2e wereldoorlog, wordt weergegeven. Op zondagmorgen hebben we gezamenlijk de kerkdienst in één van de oude kerken van Bad Gandersheim bezocht.

De verzorging in het ‘Heim’ was prima. Voor 2011 zijn er afspraken gemaakt om in april en in het najaar naar Berlijn te gaan. In het najaar bestaat het kerkgebouw van de gemeente aan de Baumschulenweg nl. 100 jaar. Al met al een weekend waar we met veel plezier op terug kunnen kijken.

Tekst van de brief aan minister Rutte en Bondskanselier Merkel:

Emmen/Berlijn, 3 november 2010

Zeer geachte heer Rutte,

Al meer dan 25 jaar onderhouden de PKN-wijkgemeente Emmen-Oost en de Evangelische Kirchengemeinde Berlin-Baumschulenweg een intensief partnerschap. Tijdens de ontmoetingen die twee keer per jaar plaatsvinden, bespreken we onderwerpen die betrekking hebben op oecumenische en maatschappelijke vraagstukken die in onze landen of wereldwijd actueel zijn. Tijdens onze recente ontmoeting in Bad Gandersheim, eind september, was ons centrale thema:

Het asielvraagstuk en de asielpraktijk in Duitsland en in Nederland.

Het is ons duidelijk dat het asielvraagstuk zeer complex van aard is en dat deze problematiek vooral op internationaal niveau opgelost moet worden. In hun recentelijk gehouden toespraken tot de VN-vergadering in New York hebben zowel uw voorganger, de heer Balkenende als ook bondskanselier, mevrouw Merkel, erop gewezen dat de hulp aan economisch zwakkere landen verbeterd dient te worden om zo de armoede te verminderen en de sociale omstandigheden te verbeteren. Wij onderschrijven die aanpak van harte, maar wij vragen óók nadrukkelijk om meer aandacht van onze regeringen voor asielzoekers die door politieke onderdrukking, waardoor zij zelfs in levensgevaar verkeren, asiel aanvragen.
Vanzelfsprekend begrijpen wij dat de Nederlandse politiek, met het oog op de nationale economie, misbruik door economische vluchtelingen niet kan toestaan. Wij ervaren het echter als bijzonder inhumaan, dat in de loop van het uitwijzingsproces ouders met kinderen op straat worden gezet of in de gevangenis en dat kinderen zelfs van hun ouders gescheiden kunnen worden. Het scheiden van ouders en kinderen op zuiver materiële gronden is een even zwaarwegende schending van de Rechten van het Kind als gezinnen met kinderen zonder de meest elementaire voorzieningen op straat te zetten. Deze bestaande praktijk is bovendien in strijd met de internationale verdragen, die door onze regeringen zijn ondertekend.

Het bieden van opvang aan gezinnen met kinderen is op grond van het Europees Sociaal Handvest een publiekrechtelijke taak van de overheid. De bestaande praktijk inzake het asielbeleid vervult ons met grote zorg. Daarom wenden wij ons tot U als minister-president met het verzoek uw invloed uit aan te wenden, opdat asielzoekergezinnen met kinderen, legaal of illegaal, een menswaardige behandeling krijgen. Indien uitgeprocedeerde gezinnen met kinderen om welke reden dan ook niet veilig kunnen terugkeren naar hun land van herkomst, dient er naar onze mening een verblijfsvergunning voor het gehele gezin te worden afgegeven. Wij pleiten er met klem voor dat u in elk geval zult bevorderen dat het Handvest, dat invulling geeft aan het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) hier te lande wordt nageleefd.

Wij vertrouwen erop dat dit schrijven door uw inzet een positieve uitwerking zal hebben.

Een brief met gelijke strekking is verzonden aan uw collega, de bondskanselier van Duitsland, mevrouw Dr. A.D. Merkel.

Wij wensen u veel sterkte en wijsheid in uw functie als minister-president en zien graag uw antwoord met belangstelling tegemoet.
Met vriendelijke groet,

Peter van der Gaag
Gespreksleider in Emmen-Oost

Wilfried Bauerg
Gespreksleider in Berlijn

Op vrijdagavond 16 april kwam een delegatie uit onze partnergemeente Berlijn-Baumschulenweg per trein in Meppen(D) aan. Vandaar ging het per auto naar de gastgezinnen. Zaterdag was het al weer vroeg dag, want vanaf 09.00 uur was er een bijeenkomst in de Schepershof, met als onderwerp: Asielrecht – mensenrechten in de knel? Dit onderwerp was in de voorgaande maanden in de Berlijngroep aan de orde geweest naar aanleiding van het project ‘Ziel geven aan Europa’ van de Landelijke werkgroep gemeentecontacten Nederland-Duitsland. De heer Gerben Dijkstra van de Landelijke werkgroep hield een inleiding. Hij sprak over ‘het verleden’ van de gemeentecontacten, waarin de kernwoorden ‘oecumene’, ‘verzoening’, ‘afbreken van vijandsbeelden’ en ‘verbondenheid’ waren.

Nu blijven daar nog van oecumene en verbondenheid. De term ‘ziel geven aan Europa’ komt voort uit de gedachte dat de EU meer moet zijn dan een economische en politieke gemeenschap. Het mag niet zo zijn dat Europa alleen maar tot doel heeft onze verworvenheden en bevoorrechte positie te verdedigen. Het huis Europa mag niet verworden tot de vesting Europa. De thema’s van de oecumene sluiten hierop aan. De heer Dijkstra spreekt de hoop uit dat de gemeentecontacten een rol blijven spelen bij de heropleving van de oecumene aan de basis van de kerk, in de plaatselijke gemeenten. Door ons bezig te houden met belangrijke thema’s als ‘volkeren en culturen verzoenen’, ‘de schepping behoeden’, relaties met de islam onderhouden’, ‘ontmoeting met andere godsdiensten en levensbeschouwingen’ kunnen wij onze gezamenlijke verantwoordelijkheid in en voor Europa nemen.

In aansluiting hierop houdt de heer Helmer Roelofs van Inlia een inleiding over Asielrecht – mensenrechten in de knel? Hij zegt dat het in Europa op papier voor de vluchtelingen goed is geregeld gezien het door veel landen ondertekende Europees verdrag van de rechten van de mens en het (wereldwijde) kinderrechtenverdrag. Maar de praktijk is weerbarstig, zoals we allen weten. De druk van de vluchtelingenstromen is groot en dat maakt dat landen die proberen in te dammen. Het generaal pardon in Nederland heeft niet kunnen voorkomen dat er toch nog steeds gezinnen op straat worden gezet. Nog steeds werkt het kerkasiel en Op ’t Stee in Emmen is bijv. ook nog steeds actief. En zo lang nog veel landen geen papieren willen verstrekken aan hun (voormalige) inwoners, zal dat zo blijven. Na een korte discussie sluiten we af met een gezamenlijke lunch. In de middag zwermen we uit over Emmen om verschillende kunstenaars en exposities te bezoeken in het kader van ‘Kunstroute Emmen 2010’. Daarna staat in de Schepershof een heerlijke Chinese maaltijd voor ons klaar en besluiten we de avond met Hollandse gezelschapsspelletjes.

De kerkdienst op zondag in de Schepershof sloot prachtig aan bij ons onderwerp van de vorige avond. Ds. Helga Knegt preekt over de ‘vreemdeling’ Abraham, die, door de hongersnood gedwongen, naar Egypte vlucht. Het gaat over vertrouwen, over in geloof leren leven met onzekerheden, over ontmoeting van mens tot mens.

Na de dienst nog koffie en een gezamenlijke maaltijd, en dan is het weekend al weer voorbij. Als altijd was het inspirerend, warm en genoeglijk!

Petra ten Cate